Abstrakt
Mimo zmiany przepisów, portale udzielające teleporad i wystawiające elektroniczne recepty nadal ułatwiają dostęp do leków uzależniających. W latach 2019-2022 sześciokrotnie wzrosła liczba recept wystawianych na medyczną marihuanę w Polsce. Rośnie także liczba recept wystawianych na leki opioidowe. W 2019 r. wystawiono 1,3 mln recept pełnopłatnych na takie leki, a w 2023 r. już o pół miliona więcej.
W Stanach Zjednoczonych od dwudziestu lat trwa epidemia opioidowa. W 2008 r. liczba zgonów w wyniku przedawkowania opiatów przewyższała liczbę ofiar wypadków samochodowych. Epidemię w Ameryce Północnej zapoczątkował OxyContin, zsyntetyzowany silny lek przeciwbólowy legalnie dopuszczony do sprzedaży w leczeniu bólu. Powstały „fabryki recept”, czyli kliniki specjalizujące się w kontroli bólu prowadzone przez lekarzy, którzy masowo przepisywali recepty na opiaty.
W dobie telemedycyny nie trzeba tworzyć klinik, wystarczy portal z teleporadami wystawiający e-recepty. Celem pracy jest przedstawienie danych statystycznych dotyczących liczby wystawianych recept na medyczną marihuanę i opioidy w Polsce na tle działalności platform internetowych oferujących teleporady pozwalające na wstawianie e-recept. Ze zgromadzonych danych wynika, że znajdujemy się w krytycznym momencie w Polsce. Konieczna jest pilna zmiana przepisów i wprowadzenie standardu teleporady, by skuteczniej ograniczyć działalność platform wystawiających e-recepty, w przeciwnym razie mogą one stać się furtką do niekontrolowanego przepisywania recept m.in. na środki uzależniające.
Bibliografia
(1) Markiewicz M. Poland on the brink of an addiction crisis. The number of full-pay prescriptions for strong opioid drugs has increased by a third. Jedennewsdziennie.pl Polska na krawędzi kryzysu uzależnień. „O 1/3 wzrosła liczba pełnopłatnych recept na silne leki opioidowe” (jedennewsdziennie.pl) [access date: 15.05.2024].
(2) Habrat B. Opioid addiction. Practical Medicine. 17.10.2013. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/91662,uzaleznienie-opioidowe [access date: 21.02.2024].
(3) Woroń J. Opioid analgesics. Post-Diploma Surgery 2017(6). https://podyplomie.pl/chirurgia/29227,opioidowe-leki-przeciwbolowe [access date: 21.02.2024].
(4) Quinones S. Dreamland. Opioid epidemic in the USA. Wydawnictwo Czarne Wołowiec 2022; 23-24, 187, 191, 221.
(5) Volkow ND, Blanco C. The changing opioid crisis: development, challenges and opportunities. Molecular Psychiatry 2021 Jan; 26(1):218-233. DOI:10.1038/s41380-020-0661-4.
(6) Managing the opioid crisis in North America and beyond. Lancet 2022 Feb 5; 399(10324):495. DOI:10.1016/S0140-
-6736(22)00200-8.
(7) Lydena J, Binswanger IA. The Opioid Epidemic in the United States. Semin Perinatol 2019 Apr; 43(3):123-131. DOI:10.1053/ j.semperi.2019.01.001.
(8) European Drug Report 2023. Drugs situation in Europe up to 2023 – overview and assessment of emerging threats and new developments. https://www.emcdda.europa.eu/publications/european-drug-report/2023/drug-situation-in-europe-up-to-2023_pl [access date: 06.03.2024].
(9) Otto P, Klinger K. A great hemp harvest. Marijuana isn't just for those in need. Dziennik Gazeta Prawna 04.04.2023. https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8693836,wielkie-konopne-zniwa-marihuana-nie-tylko-dla-potrzebujacych.html.
(10) The Act of 7 July 2017 amending the Act on Counteracting Drug Addiction, which entered into force on 1 November 2017, added Article 33a. According to it, non-fibre hemp herb and extracts, pharmaceutical tinctures, as well as all other extracts of non-fibre hemp and resin of non-fibre hemp, may constitute a pharmaceutical raw material, referred to in Article 2(40) of the Pharmaceutical Law, intended for the preparation of prescription medicines, after obtaining a dopes authorisation.
(11) Single Convention on Narcotic Drugs 1961, done in New York, 30 March 1961. https://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/onz/1961b.html [access date: 16.05.2024].
(12) The beginning of the end of the prescription trade? The MPC hits the so-called prescription machine, the penalty may amount to half a million zlotys. Pulse of Medicine 15.09.2023. https://pulsmedycyny.pl/poczatek-konca-handlu-receptami-rpp-uderza-w-tzw-receptomat-kara-moze-wyniesc-pol-miliona-zlotych-1195577 [access date: 16.05.2024].
(13) Nowosielska P. Tape opioid issuance on teleconsultations is alive and well. Proposals to civilize prescription machines in March? Dziennik Gazeta Prawna 15.02.2024. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9432327,tasmowe-wystawianie-opioidow-na-teleporadach-ma-sie-dobrze-propozycje.html [access date: 16.05.2024].
(14) Nowosielska P, Klinger K. Several hundred prescriptions a day, the business of a lifetime on patients. Dziennik Gazeta Prawna 27.06.2023. https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8741019,recepty-telemedycyna-e-recepty-etyka-lekarska.html [access date: 16.05.2024].
(15) Nowosielska P. Golden business on e-health. Dziennik Gazeta Prawna 31.01.2023. https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/8649163,recepty-przez-internet-watpliwosci-nil-lekarze.html [access date: 16.05.2024].
(16) Regulation of the Minister of Health of 12 July 2023 amending the Regulation on narcotic drugs, psychotropic substances, category 1 precursors and preparations containing these drugs or substances (Dz. U. 2023 poz. 1368). https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/nowe-zasady-dla-recept-na-psychotropy [access date: 16.05.2024].
(17) Gumułka A. Prescription Drug Deaths: No One Has Been Charged 07.08.2023. cowzdrowiu.pl. Cowzdrowiu – Zgony po lekach z receptomatu – dotychczas nikomu nie postawiono zarzutów [access date: 16.05.2024].
(18) The Medical Ethics Committee of the Supreme Medical Council has prepared a proposal for Article 9, which sets out the most important rules for teleconsultation. https://nil.org.pl/aktualnosci/8253-nowelizacja-kodeksu-etyki-lekarskiej-projekt-art-9- [access date: 07.03.2024].
(19) Prof. Mastalerz-Migas. It doesn't cost anything to smile and say "good morning" to the patient. Pulse of Medicine 04.10.2023. https://pulsmedycyny.pl/prof-mastalerz-migas-usmiech-i-powiedzedzenie-pacjentowi-dzien-dobry-nic-nie-kosztuje-1197245 [access date: 07.03.2024].
(20) Gumowska P, Styczyński J. „Miodowa 15”. Mastalerz-Migas on coordinated care and the problem of antibiotic resistance”. Health Market 19.01.2024. „Miodowa 15”. Mastalerz-Migas o opiece koordynowanej i problemie antybiotykoodporności. rynekzdrowia.pl [access date: 07.03.2024].
(21) Kennedy A, Mikhaeil J, Huang A, Wąsowicz M. The opioid crisis in North America: facts and future lessons for Europe. Anaesthesiol Intensive Ther 2020; 52(2):139-147. DOI:10.5114/ait.2020.94756.
(22) Gertner AK, Dasgupta N, Vincent L. The North American opioid crisis: draw on the expertise of people who use drugs, Lancet 2022 Oct 22; 400(10361):1401-1402. DOI:10.1016/S0140-6736(22)01590-2.
(23) Nocuń K. Opioids at your fingertips. New controversial practices of companies. Prawo.pl 26.02.2024. https://www.prawo.pl/zdrowie/opioidy-latwo-dostepne-nieszczelne-przepisy,525080.html [access date: 07.03.2024].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.