Subkliniczna hiperkortyzolemia – dylemat terapeutyczny

Abstrakt

Subkliniczna hiperkortyzolemia jest najczęściej występującym zaburzeniem funkcji wydzielniczej nadnerczy, spowodowanym przez obecność gruczolaka lub rozrostu kory nadnerczy. Podstawowym badaniem hormonalnym wykonywanym przy rozpoznaniu incydentaloma jest test z 1 mg deksametazonu. Brak hamowania wydzielania kortyzolu po przyjęciu 1 mg deksametazonu jest testem przesiewowym w kierunku hiperkortyzolemii. W zależności od objawów klinicznych można rozróżnić jawną i subkliniczną postać nadmiaru kortyzolu. Subkliniczna hiperkortyzolemia nie przyczynia się do wystąpienia cech somatycznych zespołu Cushinga.

Jednakże wykazano, że nawet niewielki nadmiar kortyzolu znacznie zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe, przyczynia się do zaburzeń tolerancji glukozy i zwiększa ryzyko osteoporozy ze złamaniami trzonów kręgowych. W przypadku pacjentów z subkliniczną hiperkortyzolemią, brak jest jednoznacznych kryteriów pozwalających na określenie ścisłych wskazań do adrenalektomii. Istnieje wiele prac, wykazujących korzystne działanie resekcji produkującego kortyzol gruczolaka nadnercza, co prowadziło przede wszystkim do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i poprawy profilu metabolicznego u chorych. Jednak te pozytywne zmiany nie dotyczą wszystkich pacjentów - wydaje się, że w przeszłości część pacjentów była poddawanych zabiegowi adrenalektomii niepotrzebnie. W efekcie aktualne zalecenia europejskie mówią o leczeniu zabiegowym jedynie wtedy, gdy leczeniem farmakologicznym nie udaje się uzyskać dobrej kontroli nadciśnienia, gospodarki węglowodanowej czy redukcji masy ciała.

Niektórzy badacze uważają wręcz, że to nie wydzielający autonomicznie guz nadnercza jest najczęściej przyczyną zespołu metabolicznego, ale odwrotnie - że to hiperinsulinizm, występujący w zespole metabolicznym, powoduje rozrost nadnerczy, powstawanie zmian ogniskowych i nadmierne wydzielanie kortyzolu W takiej sytuacji operacja nie jest wskazana, konieczne jest natomiast wdrożenie leczenia farmakologicznego, regularnej aktywności fizycznej i odpowiedniej diety.